EPOKA DIAMENTU - Neal Stephenson [recenzja]

Tytuł oryginału: Diamond Age

Wydawnictwo: Mag

Tłumaczenie: Wojciech Szypuła

Liczba stron: 474

Gatunek: Science fiction, postcyberpunk, nanopunk, steampunk, fantasy

Moja ocena: 4/6

"Nanoświat"

Neal Stephenson jest jednym z najbardziej znanych i utalentowanych współczesnych pisarzy fantastyki naukowej. W każdej swojej książce kładzie silny nacisk na naukę, technologie i rozwój, dlatego dziedziny takie jak fizyka, matematyka, kryptografia, geografia, informatyka czy inżyniera są podstawą jego powieści. Ma na swoim koncie już kilkanaście książek. Najbardziej znany jest "Cryptonomiconu", "Peanatemy" i wydanego niedawno "7ew", chociaż zdarzyło mu się też napisać thriller (Zodiac) czy bardzo pokaźną trylogię powieści historycznej (Żywe srebro, Zamęt, Ustrój świata). Kilka dni temu wydawnictwo Mag postanowiło wznowić już ciężej dostępną na naszym rynku Epokę diamentu, która została uhonorowana prestiżowymi nagrodami Hugo i Locusa. Sam chciałem ją przeczytać od dłuższego czasu i w końcu się udało. 

John Percival Hackworth to wysoko postawiony inżynier Neowiktorian, jednej z trzech najpotężniejszych grup społecznych na Ziemi, który otrzymał zlecenie stworzenia „Ilustrowanego elementarza Młodej Damy” - książki o niesamowitych możliwościach związanych z nanotechnologią. Po jego ukończeniu z myślą o swojej córce tworzy nielegalną kopię swojego dzieła, która w wyjątkowych okolicznościach trafia do kogoś innego. Otrzymuje ją dziewczynka o imieniu Nell, która żyje w patologicznej rodzinie w slumsach na Terytoriach Dzierżawionych. John dopuszczając się przestępstwa nie zdawał sobie sprawy jak wiele problemów sobie narobi, bo potężna księga, która może zmienić losy świata, teraz należy do małej dziewczynki, którą za wszelką cenę trzeba teraz odszukać.

Autor postawił w tej powieści na nieco większe rozwinięcie science fiction nie sprowadzając się tylko do - jak to wygląda na ogół w jego przypadku - twardej fantastyki, ale na połączeniu jej z postcyberpunkiem i nanotechnologią (co jest od jakiegoś czasu osobną gałęzią sf nazywaną nanopunkiem), a nawet i trochę ze steampunkiem i fantasy. Ogólnie rzecz biorąc utwór przedstawia rozwój technologiczny w społeczeństwie niedalekiej przyszłości analizując wpływ i efekty nanotechnologii. Dotyczy też sztucznej inteligencji, tematyki edukacji i pochodzenia etnicznego. 

Społeczeństwo świata podzielone jest na kilka grup. Najważniejsze z nich to Neowiktorianie, Nippończycy oraz Chiny, które są przy okazji jeszcze podzielone na pomniejsze zróżnicowane zgrupowania. Jest też klasa biedaków z Nowego Zhoushanu, do której należy Nell. Wielkie znaczenie w tym świecie ma nanotechnologia, która bardzo ułatwia życie. Czaszkolety, mediatrony, fenomenoskopy, procesory prętowe, inteligentne roztocza i papier. Najwięcej pożytku dają domowe kompilatory materii, które potrafią stworzyć niemal każdy pożądany przedmiot. Rozwój nanotechnologii i wykorzystanie kompilatorów materii doprowadziły w zasadzie do upadku ekonomii i jako takiej formy państwa, bo niemal każdy może podejść do KMu i wytworzyć sobie produkty podstawowej potrzeby, dzięki czemu każdy ma co jeść, ma co pić i w coś się ubrać. Ale to oczywiście rodzi inne problemy, o których dowiadujemy się z książki. 

Powieść Stephensona to ciężka i wymagająca skupienia książka, która nie nada się do czytania dla relaksu. Gęsto zapisane strony, specyficzne słownictwo, teologia, filozofia, zasady konfucjanizmu, na których opiera się powieść, kultura, sztuka, sporo nauki. To wszystko przedstawione przez autora bardzo dobrze, ale jednocześnie wymagające sporego skupienia, bo nie jest to literatura łatwa. Faktem jest, że pojawiają się tutaj baśniowe obrazy w całkiem pokaźnej ilości oraz odpowiednia dawka specyficznego humoru, ale mimo wszystko to nie jest literatura stricte rozrywkowa, tylko mocno wytężająca mózg. Osobiście bardzo lubię twarde science fiction, oszałamiające wizje oraz nietuzinkowe pomysły, których Stephenson ma pełno, ale tutaj niestety coś mi nie zagrało i czytanie książki mi ciążyło. 

Przede wszystkim nie przekonywał mnie wątek małej dziewczynki w roli księżniczki, która wykorzystuje super technologię. Był dla mnie zbyt dziecinny, nieciekawy i nużący na tle bardzo ciekawej wizji daleko posuniętego technologicznie świata. Ta baśniowość jakoś tak mi się gryzła z tą wizją przyszłości i poważnymi problemami społecznymi, o których autor napisał ciekawie. Druga kwestia dotyczy dziwnych i dezorientujących przeskoków czasowych oraz osobnych wątków, które pojawiały się ni stąd, ni zowąd, nie wiadomo do końca w jakim celu (zapewne wyjaśniającym, ale nie wiedziałem za bardzo co, bo szybko się rozmywały i z czasem okazywało się, że niektóre były zupełnie niepotrzebne), co było dość męczące. Ostatecznie obie te kwestie spowodowały najgorszy stan u czytającego, że od pewnego momentu zacząłem po prostu czytać tę książkę zupełnie obojętny na to, co dalej się stanie i zostanie wyjaśnione. Wielka szkoda, bo książka w istocie jest dobra i zapowiadała się naprawdę wyśmienicie, a autor zachwycał mnie już wcześniej, więc miałem nadzieję, że ten gorszy moment ustanie i dalej będzie tylko lepiej. Ale tak się niestety nie stało i w moim przekonaniu tym razem trochę przekombinował i nie wykorzystał w pełni potencjału tej powieści. Tak bywa.

Podsumowując, Epoka diamentu to ciężka i wymagająca skupienia książka fantastycznonaukowa, która nie nada się do czytania dla relaksu i samej tylko przyjemności. Powieść, którą polecam konkretnej grupie, bo powinna spodobać się z dużym prawdopodobieństwem - i też dla nich jest przede wszystkim skierowana - fanom Neala Stephensona, twardszej science fiction, steampunku, nanotechnologii i oszałamiających wizji przyszłego świata. Pozostałym osobom, ani nie polecam, ani nie odradzam. Kwestia własnego wyboru. Ja czekam na kolejną książkę autora z nadzieją na powrót do najwyższej formy. 

Serdeczne podziękowania Wydawnictwu Mag za podesłanie mi tej książki. ;)