DROGA KRÓLÓW - Brandon Sanderson [recenzja]

Tytuł oryginału: The Way of Kings
Cykl: Archiwum Burzowego Światła (tom: 1)
Wydawnictwo: Mag
Liczba stron: 960
Gatunek: Fantasy, high fantasy
Moja ocena: 6/6

Brandon Sanderson to bezsprzecznie mój ulubiony pisarz fantasy, którego książki od samego początku wywierają na mnie oszołamiający wpływ i chwytam w ciemno po każdą następną jeszcze mi nieznaną. Ale długo nie sięgałem po jego osławioną Drogę królów, od której właściwie zainteresowanie autorem w naszym kraju znacznie wzrosło, ponieważ mocno wstrzymywał mnie fakt, że to dopiero początek nowego cyklu, który autor przewiduje na dziesięć tomów. Nie lubię bardzo zaczynać cyklu, który nie jest skończony i nie wiadomo kiedy będzie, dlatego bardzo rzadko sięgam po takie serie, zwłaszcza jeśli szykuje się aż tyle tomów, które prawdopodobnie w całości pojawią się dopiero wtedy, kiedy wskoczy mi już czwórka w metryczce wieku (!). Tyle że zarówno Droga królów, jak i drugi tom, Słowa światłości, spotkały się z tak wielką przychylnością i wśród krytyków, i wśród przeciętnych czytelników książek (nie tylko fanów fantasy), że mi, człowiekowi, który jest fanem tego amerykańskiego pisarza i samej fantasy, nie pozostawiło większego wyboru i w końcu musiałem to sprawdzić - no bo ile można czytać tych "achów" i "ochów", zwłaszcza kiedy czytałem inne książki autora, które przyjąłem tak rewelacyjnie? Przyszedł czas i sięgnąłem, i nawet przed przystąpieniem do lektury nie zastanawiałem się czy się spodoba, bo to pewne jak amen w pacierzu, a raczej jak bardzo się spodoba. I cóż mogę na wstępie powiedzieć? Myślałem, że cyklu Z mgły zrodzonego nic mi już nie przebije, ale cieszę się, że po tym czasie mogę z całą pewnością stwierdzić, że się myliłem.

Król Aletharu, Gavilar, stał się ofiarą skrytobójczego ataku ze strony wojownika w Bieli. Podejrzenia tego czynu padły na tajemniczy lud Parshendi, któremu wypowiedziano wojnę. Dziesięciu arcyksiążąt Aletharu przybyło na Strzaskaną Równinę, żeby pomścić śmierć swojego byłego władcy. Wśród nich jest Dalinar, który po śmierci swojego brata nie jest już tym samym człowiekiem. Niegdyś niesamowity wojownik i generał, zwany Czarnym Ciernień, który zasłynął z wielkiej odwagi i umiejętności na polu walki, teraz jest prześladowany przez tajemnicze wizje, które nawiedzają go w nieoczekiwanych momentach i wzbudzają trwogę u niego i najbliższych. Przez wielu jest uznawany za szaleńca i tchórza, mimo że dalej dzierży w dłoni niezwykły oręż, Dawcę Przysięgi, i ochrania Elhokara - swojego bratanka i obecnego króla, syna Gavilara. Czas pokaże, czy tajemnicze wizje to zwykłe szaleńcze urojenia, czy kryje się za tym coś więcej. W tej wojnie, ale w innym miejscu i charakterze bierze też udział mostowy, Kaladin, który miał zostać chirurgiem, ale los zadecydował inaczej. Trafił do wojska, gdzie został podstępie wykorzystany, a potem z piętnem niewolnika wylądował w armii innego z arcyksiążąt, Sadeasa, który był niegdyś przyjacielem Dalinara. Ale Kaladin nie ma możliwość zaistnieć na polu walki w glorii i chwale walcząc z przeciwnikami, bo jest tylko mostowym, który całkowicie odkryty i narażony na śmierć ze strony strzał Parshendich wraz z innymi niewolnikami musi docierać do rozpadliny z ciężkim mostem i ustawiać go tak, żeby umożliwić przejście armii Sadesa na Strzaskaną Równinę. Śmierć może nadejść lada moment i los Kaladina zdaje się być już przesądzony.

W tym samym czasie toczy się historia Shallan, młodej dziewczyny pochodzącej z rodu arystokratów, która po śmierci ojca została z samymi braćmi i mnóstwem długów, których nie są w stanie razem spłacić. Dziewczyna obmyśla optymistyczny i bardzo ryzykowny plan, żeby odbudować budżet i uregulować długi. Chce zostać uczennicą oświeconej Jasnah, która jest siostrą króla Elhokara, i wejść w posiadanie jej niezwykłego przedmiotu, który daje wiele możliwości. Czeka ją jednak ciężkie zadanie, bo heretyczka Jasnah jest wyjątkowo zajęta i obecnie nie przyjmuje do siebie żadnych uczniów. Gdzieś w bliżej nieopisanym miejscu żyje również niezwykle tajemniczy Szeth. Kłamca, Mocowiązca i skrytobójca z Shinovaru, na którym ciąży przysięga, żeby służyć i zabijać swoim panom bez zadawania zbędnych pytań. Nie sprawia mu to jednak żadnej radości i satysfakcji, bo za każdym razem dręczy go poczucie winy i każde zabójstwo obciąża jego duszę. Gdyby tylko mógł uwolnić się od przysięgi i swoich zleceniodawców jego życie może wyglądałoby nieco inaczej. Ale problem w tym, że nie może...

Droga królów otwiera cykl Archiwum Burzowego Światła, który zapowiadany jest na 10 tomów podobnie jak słynna "Malazańska Księga Poległych" autorstwa Eriksona, którą już mam za sobą. Właściwie już od początku u Sandersona widać, że będzie podobny rozmach i świat wykreowany od podstaw, ale mimo że książka liczy sobie nie bagatela 960 stron to nie ma tutaj takiej "monumentalności" i "przesadyzmu" wszystkiego, jak w cyklu Anglika. Bardzo zdziwiony byłem kiedy to biorąc do ręki książkę przed przystąpieniem do czytania przejrzałem dodatki do lektury i nie zauważyłem glosariusza, który to jest niemalże nieodłącznym elementem każdego nieco bardziej opasłego tomiku fantasy. Zastanawiałem się jak to możliwe, skoro przy takiej cegle liczba postaci jest pewnie całkiem spora (u Eriksona w pierwszym tomie było ponad 50!). Czyżby autor chciał sprawdzić moją pamięć czy po prostu dać w kość i niejako wymusić samodzielne prowadzenie notatek (co też zresztą i tak robiłem, bo to u mnie normalne)? Okazało się, że Amerykanin bardzo rzeczowo i poważnie podszedł do napisania tej książki - co w zasadzie jest typowe dla niego, ale tutaj już przeszedł samego siebie, o czym za chwilę - przedstawiając niezwykle precyzyjnie swoje postaci. Nie silił się tutaj na wpakowanie olbrzymiej ilości jednostek, które mają w większości służyć tylko za sztafaż, a po prostu wyszczególnił konkretne grono głównych bohaterów plus kilka istotnych jednostek dodatkowych i przedstawił je tak dobrze, poświęcając każdej postaci odpowiednio sporo czasu, że nie sposób ich nie rozróżniać i nie zapamiętać. Kreacje tych najważniejszych świetnie zarysowane i oddane niemal w każdym detalu, fizycznie, psychicznie, emocjonalnie, kulturowo. Przy takim poświęceniu uwagi każdej z nich rzeczywiście robienie spisu postaci właściwie niekoniecznie byłoby tutaj potrzebne. Cieszy mnie przy tym fakt, że właściwie nie miałem tutaj jednego tylko faworyta, bo z ciekawością czytałem o losach wszystkich tych postaci i czułem jakąś więź, więc ani przez chwilę nie wystąpiło u mnie najmniejsze nawet znużenie.

Ale postaci to tylko kropla w morzu tego niesamowitego cyklu. Sanderson stworzył bowiem niezwykle precyzyjnie cały swój świat od samych podstaw, co w sumie nie może dziwić, bo na wstępie wspomniał, że pracował nad tym aż 10 lat i z samej tylko liczby osób, które mu przy tym wszystkim pomagały, można by zrobić osobny glosariusz! A zatem mamy całkiem nową faunę, florę, rasy i rodzaje ludzi (np. świetliści i mocowiązcy), kulturę, religie, architekturę, sztukę, środki płatnicze, uzbrojenie (np. odpryski mające postać pancerzy i ostrzy, które dają niesamowitą moc), postawy i style walki, astronomię, zjawiska pogodowe (np. wściekłe i niebezpieczne arcyburze, które nie tylko przynoszą spustoszenie, ale bardzo ciekawie są wykorzystywane przez postaci i im służą), oczywiście magię (Dusznikowanie polegające na korzystaniu z fabriali, które są wykorzystywane nie tylko do walki, ale też na przykład do leczenie, przenoszenia się czy oświetlenia), a nawet inne miary życia!  Niezwykle ważne jest przy tym, że autor nie atakuje nas tutaj zbędnymi i przydługawymi opisami. Wszystko jest przedstawiane systematycznie i po trochu przez całą książkę, co pozwala czytelnikowi na spokojne wprowadzenie do tego świata i odpowiednie zrozumienie wszystkiego. W wyobrażeniu sobie składowych tego świata bardzo pomagają załączone ilustracje, mapy i szkice. Zobaczyć możemy dzięki temu nie tylko część fauny i flory, ale także uzbrojenie i inne przedmioty. Co ciekawe za niektóre szkice odpowiada jedna z postaci, która jest niezwykle utalentowanym rysownikiem i wiążą się z tym również pewne niezwykłe i tajemnicze zjawiska, które na pewnym etapie fabuły zaczynają się pojawiać. Nie sposób tego wszystkiego omówić w recenzji i nawet nie ma to większego sensu, bo można by pisać i pisać, a i tak się nie przedstawi odpowiednio oszałamiającego obrazu tej powieści, więc najlepiej po prostu sięgnąć samemu. A uwierzcie mi, fani fantasy, że nie sięgając po ten cykl pozbawiacie się mnóstwa frajdy i przyjemności.

Jeśli miałbym wskazać tutaj jakiś minus to byłby on tylko jeden. Brak kolorowych mapek. W zamian za to mamy czarno-białe, które są zdecydowanie mniej czytelne, a momentami to nawet przydałaby się lupa, żeby odczytać niektóre oznaczenia. Także na ilustracjach przedstawiających szkice fauny czy flory widniejące opisy są zapisane taką mało wyraźną czcionką, że przy niewielkiej jej wielkości ciężko jest odczytać, co tam jest napisane. Kwestie te to nie zarzut do autora, bo stoją bardziej po stronie wydawniczej, i nie mają znacznego wpływu na lekturę, ale zdecydowanie mogłyby wyglądać lepiej. Być może z czasem jakieś minusy się pojawią, aczkolwiek znając już styl i poziom autora jestem święcie przekonany, że będzie ich można na próżno szukać. Sanderson to po prostu mistrz współczesnego fantasy i nikt nie jest w stanie mi tego wybić z głowy.

Reasumując. Droga królów to fantasy najwyższych lotów, które posiada wszystko to czego my, fanatycy gatunku, zawsze pragniemy. Barwny i nowy świat zbudowany od podstaw, świetne kreacje postaci, niesamowitą magię, ciekawą fabułę i losy bohaterów, niespodziewane zwroty akcji, urzekające opisy przyrody, plastyczne bitwy i sceny batalistyczne, a wszystko to przedstawione tak, że czytelnik wsiąka od początku bez reszty i zafascynowany czyta do samego końca. Teraz już rozumiem czym tak wiele osób było zachwyconych i sięgało nawet kilka razy, żeby znowu poczytać i wrócić do tego świata. I powiem wprost wszystkim pozostałym nieświadomym, że nie wyobrażam sobie, żeby jakikolwiek fan fantasy mógł pominąć ten cykl. Polecam po stokroć!

Archiwum Burzowego Światła:
1. Droga królów