RODZINA BORGIÓW - Mario Puzo [recenzja]

Tytuł oryginału: The Family
Wydawnictwo: Albatros
Tłumaczenie: Zygmunt Halka, Władysław Masiulanis
Liczba stron: 447
Gatunek: Powieść historyczna, literatura współczesna zagraniczna
Moja ocena: 5/6

Zacząłem ostatnio trochę nadrabiać zaległości. Dawno już temu zachwyciłem się rewelacyjnym i bardzo kultowym "Ojcem chrzestnym" Mario Puzo, który ma chyba równie wielu fanów po stronie widzów, jak i czytelników. Amerykański pisarz włoskiego pochodzenia znany jest głównie z książek traktujących o włoskich mafiach. Druga jego powieść, która trafiła do mojego czytelniczego repertuaru również opowiada o włoskiej gangsterce, ale sięga znacznie odleglejszych czasów i opowiada historię autentycznych postaci i prawdopodobnie pierwszej włoskiej mafii. I tak po sześciu ponad latach rozstania ze słynnym autorem w końcu sięgnąłem po jego słynną "Rodzinę Borgiów".

Historia zaczyna się w 1492 roku w Rzymie podczas konklawe, kiedy poznajemy kardynała Rodrigo Borgię, człowieka opętańczo pragnącego władzy i bogactwa. Ostatecznie, dzięki przekupstwom i licznym układom, zostaje nowym papieżem. Od tej pory jako Aleksander VI zaczyna wprowadzać perfekcyjnie uknuty plan, żeby zdobyć wszystko to, czego całe życie pragnął. Mają mu w tym pomóc najważniejsze osoby w jego życiu, czyli ukochany Cezar, Juan, Jofre i Lukrecja, których jak najszybciej obsadza na najwyższych stanowiskach. Ukochane potomstwo ma zapewnić, że wpływy i władza całej rodziny Borgiów z Rodrigo na czele znacznie się poszerzą i będą ogromne. Ciągle będą musieli stawiać czoła licznym spiskom i rywalom, których będzie trzeba wyeliminować, ale to wszystko sprawi, że wkrótce staną się potęgą. 

Niniejsza książka była najdłużej powstającą powieścią ze wszystkich w twórczości tego autora. Zafascynowany epoką renesansu i rodziną Borgiów Puzo zaczął pisać ją bardzo dawno i pracował nad nią przez ponad dwadzieścia lat, lecz ostatecznie została ona dokończona i wydana dopiero pośmiertnie przez wieloletnią przyjaciółkę, Carlo Gino. W swojej książce przedstawia owianą złą sławą i wieloma kontrowersjami rodzinę, którą sam uznał jako pierwszą prawdziwą włoską mafię z potężnymi wpływami i władzą płynącą wprost z Rzymu. Fabuła opiera się na autentycznych postaciach i wydarzeniach dziejących się na przełomie XV i XVI, ale nie jest to książka historyczna, bo autor wprowadził do powieści troszkę od siebie.

Najsilniejszą stroną tej książki są bez wątpienia wyraziści i oryginalni bohaterowie. Centralną postacią jest Rodrigo Borgia, którego już na wstępie poznajemy jako żądnego władzy i bogactw nieobliczalnego człowieka, który od początku miał bardzo dobrze zaplanowaną strategię rozszerzania wpływów swojej rodziny i świętego Kościoła katolickiego wspartą odpowiednimi sojuszami politycznymi i obietnicami, mającymi umocnić jego pozycję i władzę. Nie zważał na wiele ograniczeń kościelnych, prowadził rozwiązłe życie i jawnie szczycił się z posiadania potomstwa. Jako zaślepiony ojciec nadużywał władzy, żeby zapewnić im najlepsze życie, bo dzieci były dla niego najważniejsze. Jednocześnie był jednak niesamowitym dyplomatą i politykiem, który szybko zjednywał kolejnych sojuszników, eliminował wrogów i zdobywał coraz większą władzę. 

W następnej kolejności najważniejszymi postaciami były jego dzieci, które poznajemy od najwcześniejszych lat ich młodości. Cezar, najsilniejszy ze wszystkich, niezwykle ambitny i żądny władzy i poszerzania wpływów rodziny, ale musi tłumić swoje zapędy, bo ojciec obsadził go w roli kardynała widząc go w przyszłej roli papieża, mimo że on sam pragnie być żołnierzem. Juan, najstarszy, ale jednocześnie najsłabszy z synów, który z kolei dostał najwyższe stanowisko w rzymskiej armii, ale nie potrafi nim odpowiednio rządzić i kierować. Woli zabawy i rozpusty. Jofre, najmłodszy wśród męskiego potomstwa i najmniej kochany przez ojca, bo ten podejrzewał, że nie jest jego prawdziwym synem, więc miał tutaj najmniej do powiedzenia. I w końcu Lukrecję, oczko w głowie Rodrigo i najjaśniejszą gwiazdę rodziny, którą kochał każdy z nich i wprawiała niemal wszystkich w zachwyt swoją urodą, ale jednocześnie owiana była największymi kontrowersjami i wiele się wycierpiała. Oprócz nich jest wiele innych postaci. Książka naszpikowana jest całą plejadą bohaterów, wielu z nich ciekawych, barwnych i również autentycznych, chociażby Niccolò Machiavelli czy Leonardo Da Vinci.

Drugim najważniejszym elementem jest oczywiście epoka. Tło historyczne zostało przedstawione bardzo realnie i ciekawie. Czas, kiedy na ulicach często panowało bezprawie, anarchia, przemoc, złodziejstwo, bandytyzm, prostytucja i bieda. Kościół i państwo usilnie walczyły o władzę. Za odpowiednią kwotę można było kupić wszystko, łącznie z  kościołem, księdzem, darowaniem kary, a nawet odpuszczeniem grzechu. Na porządku dziennym były dworskie intrygi, spiski, dewiacje, zdrady, cierpienia, kazirodztwo, knucie ze wszystkimi członkami swojej rodziny i przyjaciół, częste morderstwa z wykorzystaniem trucizny czy poprzez tortury lub zasztyletowanie w ciemnym zaułku. Można przy tym też jednak poznać wiele miast ówczesnej potężnej Italii, poza Rzymem i Watykanem, także Neapol, Toskanię, Wenecję czy Florencję. Bardzo zręcznie i ciekawie autor przedstawił kulturę i obyczaje.

Sama historia jest przedstawiona również ciekawie. Nie ma zawrotnego tempa, ale naprawdę wiele się tutaj dzieje, nawet jak przedstawiane są polityczne i dyplomatyczne gierki, gdzie wiele jest przemyśleń i spiskowania to jest to ciekawe i widać perfekcyjnie ukazane studium człowieka o wielkich ambicjach i pewności siebie, ogarniętego żądzą władzy, który często odkłada moralność i duchowieństwo na dalszy plan, żeby bez skrupułów i zdecydowanie dążyć do osiągnięcia celu. Jednocześnie jednak nieraz widzimy jak jest rozdarty między wykonywaniem obowiązków na rzecz Kościoła, jak i rodziny, co nieraz ze sobą kolidowała. Ale zręczność, spryt, inteligencja i dyplomacja udowadniają, że da się wszystko pogodzić ze sobą i stać się niebywałą potęgą.

"Rodzina Borgiów" to bardzo dobra pozycja dla wszystkich, których rajcują włoskie mafie i związane z nimi nielegalne interesy, groźne, nieobliczalne i sprytne postaci, szemrane interesy, liczne spiski, dworskie intrygi i wpływy sięgające samego duchowieństwa. To ciekawie i zajmująco przedstawiona powieść o wydarzeniach z życia autentycznych postaci, które na trwałe krwawo i niechlubnie zapisały się w historii ludzkości, oraz barwny renesansowy obraz Włoch z duchowym, kontrowersyjnym i potężnym Rzymem na czele.