KOPIA OJCA - Philip K. Dick [recenzja]

Tytuł oryginału: The Collected Short Stories of Philip K. Dick, volume 3: The Fathre-Thing
Wydawnictwo: Rebis
Liczba stron: 572
Gatunek: Science fiction, fantasy, horror
Moja ocena: 5/6

"Świetne opowiadania szalonego geniusza"

Philip K. Dick to autor, który z mocnym przytupem wtargnął do mojego literackiego życia w zeszłym roku, sprawiając tym samym, że w 2015 był autorem, po którego sięgałem najczęściej. Przeczytałem kilka jego powieści. Poznałem biografię. Na koniec do rąk trafił mi się jeszcze rewelacyjny zbiór opowiadań Wariant drugi, który przywrócił we mnie wiarę, że krótkie formy mogą również sprawiać mi wielką frajdę, satysfakcjonować i zapisywać się na długo w pamięci. Widać, że nawiązało się między nami bardzo dobre porozumienie i zdecydowanie mi to odpowiada, bo nie przestaję się tym autorem zachwycać i już wiem, że przeczytam wszystkie książki Dicka wydane na naszym rynku i każdą następną, jaka się tylko pojawi. Kilka dni temu ponownie trafił mi się jego zbiór, najnowszy wydany przez wydawnictwo Rebis. I znowu było rewelacyjnie!

"Kopia ojca" to już trzecia część serii "Opowiadania zebrane Philipa K. Dicka", która tym razem zawiera 23 opowiadania fantastyczne, napisane i wydane w latach 53-54. Duża część z nich trafiała dalej do pulpowych magazynów, ale są już one bardziej dojrzalsze niż opowiadania z tomu drugiego. Jednakże większość z nich ponownie rozgrywa się na planecie Terra (czyli naszej Ziemi), a pozostałe gdzieś w naszym Układzie Słonecznym (na przykład na planecie Proxima). Tradycyjnie przed rozpoczęciem zbioru otrzymujemy dwie przedmowy. Przygoda z mistrzem to pierwsza z nich i jest autorstwa Roberta J. Schmidta. Druga natomiast jest przedmową do wydania amerykańskiego z 1986 i napisał ją sam John Brunner (Wszyscy na Zanzibarze, Na fali szoku), czyli również jeden z czołowych przedstawicieli i klasyków fantastyki naukowej, który w ostatnim czasie stał się na naszym rynku znacznie bardziej znany.

Jeśli chodzi już o same opowiadania to można dokonać pewnej klasyfikacji niemal każdego z nich, bo autor Ubika poruszał podobne tematy, tylko przedstawiał je w różny sposób. Tak jak w poprzednim tomie można znaleźć kilka opowiadań o inwazji kosmitów (Łatwy łup, Wisielec, Oczy, Kopia ojca) oraz eksploracji i podbojach kosmosu (Złotoskóry, Dziwny Eden,Tony i chrząszcze, Dar Tima). Zdecydowanie więcej było o robotach i androidach (Ostatni z panów, Służyć panu, Chwyt reklamowy, Okrakiem na barykadzie, Niedostosowany). PKD wybiegł tutaj znacznie do przodu czasowo i przedstawiał często w pełni zrobotyzowany świat pełen robotaksówek, robomebli, robohandlowców, a nawet robopsychologów (szaleństwo!). Pisząc w latach, kiedy fantastyka naukowa zaczęła się rozkręcać miał pełne pole do popisu i trzeba przyznać, że jego krótkie formy z robotami wyszły bardzo dobrze. Pojawiło się także kilka opowiadań o mutantach (Złotoskóry, Gra pozorów, Stary wiarus). Autor na końcu książki przyznał, że wywierany był na niego nacisk ze strony wydawców czasopism, którzy oczekiwali krótkich form z dobrymi i przywódczymi mutantami, co samemu Dickowi było nieco w niesmak, bo nie potrafił ich sobie wyobrazić jako łaskawych przywódców ludzkości. 

Perełkami tego zbioru są według mnie dwa opowiadania, gdzie autor wyraźnie przedstawia swój stosunek do stylu życia opartego na konsumpcjonizmie. W Chwycie reklamowym przedstawia zrobotyzowany świat, gdzie istnieje duży napór ze strony wszędobylskich reklam i robohandlowców, którzy chcą wcisnąć ludziom różne rzeczy. Pewnego dnia do drzwi Eda Morrisa puka robot typu Casrad, który sam się reklamuje robiąc dla niego wszystko, co tylko się da zrobić w domu, żeby tylko przekonać do jego zakupu. Myje, sprząta, maluje, naprawia, świetnie gotuje. Jest przy tym bardzo namolny i nie chce ustąpić. Problem jest jednak taki, że główny bohater też nie, bo nie cierpi tego świata i tego zmasowanego ataku marketingowego, i zamierza uciec wraz z żoną na inną planetę, a nie kupować kolejne zbędne rzeczy. Już nie żyjesz, Foster to jedno z najpopularniejszych opowiadań autora. Mike Foster to chłopak, któremu dokuczają w szkole, bo jego rodzice jako jedyni w mieście nie kupili jeszcze schronu przeciwpancernego. Tata uważa, że nie jest to im potrzebne, ponieważ sprzedawcy chcą mu to wcisnąć na siłę. Dla Mike'a to wielki problem, bo czuje się osaczony przez rówieśników i nauczycieli,. Niejednokrotnie staje rozmarzony przed witryną sklepową przedstawiającą schrony, bo jest to jego wielkie pragnienie mieć taki schron. W końcu tata ulega i kupuje schron ku uciesze żony i rozradowanego Mike'a, który zaczyna spędzać w nim sporo czasu. Niedługo jednak pojawia się kolejny cel nabywczy i kolejny problem.

Do ulubionych z tego zbioru dodałbym jeszcze tytułową Kopię ojca, gdzie pewien obcy, który w nieznany sposób dostał się na tą planetę, poskładał larwy, które szybko dojrzewają i stają się podobiznami konkretnych ludzkich postaci, żeby je wyeliminować i zająć ich miejsc na tym świecie. Główny dziecięcy bohater, Charles Walton, odkrywa jednak całą prawdę dostrzegając zmiany u swojego ojca i wraz ze swoją paczką kumpli chce temu zapobiec. Mamy zatem fajne połączenie horroru i science fiction. Bardzo mi te opowiadanie przypominało stylem prozę Stephena Kinga, który lubi robić z dzieci głównych bohaterów i rozwiązywać różne problemy. Być może dlatego tak mi przypadło do gustu.  Z kolei Stary wiarus opowiada o weteranie wojennym, 89-letnim Dawidzie Ungerze, który większość swojego życia spędził w wojsku i przeżył największą wojnę Ziemian z Marsjanami i Wenusjanami. W niewyjaśnionych okolicznościach przeniósł się w czasie do roku 1969, kiedy był piętnastoletnim chłopcem i miał dopiero przystąpić do wojska. Jeden z wojskowych podczas rozmowy z weteranem wysłuchuje z podziwem tę niesamowitą historię i postanawia podzielić się ze swoimi przełożonymi tymi informacjami, aby wykorzystać dobrą pamięć i wiedzę weterana, żeby zmienić przyszłość.   

Analizując cały zbiór mógłbym tak naprawdę napisać wiele dobrego odnośnie większości z zawartych w nim opowiadań. Philip K. Dick nie ma tutaj słabych tekstów. Pojawiły się co prawda opowiadania, które oceniam gorzej, ale to jest tylko i wyłącznie rzecz gustu. Nie spodobała mi się fabuła. Nie pasował mi jakiś pomysł. Każdemu nie spodoba się coś innego. W przypadku takiej ilości tekstów w jednym zbiorze praktycznie niemożliwe jest, aby spodobały się wszystkie, a już tym bardziej nieprawdopodobne, aby spodobały się jednakowo mocno. Zawsze znajdzie się coś nietrafiającego w gusta, bo tak to wygląda z każdym zbiorem i to jest normalne. Ale całościowo książkę odbiera jako bardzo dobrą i możecie mi uwierzyć, że naprawdę warto po nią sięgnąć, bo ja szalenie rzadko oceniam tak dobrze zbiory opowiadań. Zawsze mam obawy, kiedy sięgam po krótkie formy jakiegoś autora, którego powieści znam i oceniam bardzo dobrze, bo najczęściej wygląda to tak, że na tle tych powieści opowiadania wypadają mu zwyczajnie blado. Jeśli chodzi o Dicka to teraz, po przeczytaniu Wariantu drugiego i Kopii ojca, naprawdę nie mam pojęcia w jakiej formie jest lepszy, bo według mnie rewelacyjny jest w obu. Zachęcam was serdecznie do zapoznania się z twórczością tego szalonego geniusza i wirtuoza fantastyki, bo zdecydowanie warto go znać!

Za książkę serdecznie dziękuję  Wydawnictwu Rebis!

Książka przeczytana w ramach wyzwania: "Czytam opasłe tomiska".