ZRODZONY - Jeff VanderMeer [recenzja]

Tytuł oryginału: Borne. The Strange Bird

Seria: Uczta Wyobraźni

Wydawnictwo: Mag

Tłumaczenie: Robert Waliś

Liczba stron: 378

Gatunek: Science fiction, postapokalipsa, fantasy

Moja ocena: 5/6

"Ona i jej kapryśny potworek"

Jeff VanderMeer to amerykański redaktor i powieściopisarz wielokrotnie nagradzany za swoją twórczość World Fantasy Award, Nagrodą Nebula i Nagrodą Locus. Znany między innymi z trylogii Southern Reach i cyklu o mieście Ambergis. Sam poznałem jego twórczość kilka lat temu sięgając po całkiem niezłą, surrealistyczną i postapokaliptyczną powieść "Podziemia Veniss", wydaną w słynnej Uczcie Wyobraźni. Kilka dni temu postanowiłem sprawdzić jego najnowszą książkę wydaną przez polskiego wydawcę również w tejże serii, która jest w podobnym apokaliptycznym klimacie, ale podobała mi się znacznie bardziej.

Zrodzony opowiada historię młodej kobiety Rachel, która żyje w postapokaliptycznym mieście niedalekiej przyszłości. Niebezpieczne, zrujnowane i pełne dziwnych stworów Firmy - organizacji, która zajmuje się biotechnologią, ale nie kontroluje w pełni swoich wynalazków. Stworzyła między innymi ogromnego niedźwiedzia, który wymknął się spod kontroli i nęka wszystkich swoimi atakami. Rachel stara się przetrwać na tym świecie razem ze swoim partnerem Wickiem, który kiedyś był związany z Firmą. Pewnego razu kobieta podczas jednej ze swoich wypraw znajduje Zrodzonego -  ciemnofioletową bryłkę wielkości pięści jarzącą się szmaragdowym światłem, która nie wiadomo czy jest bardziej zwierzęciem, czy rośliną - którego postanawia wziąć ze sobą. Wick nie jest zadowolony z tego pomysłu, bo stwór z dnia na dzień przejawia coraz dziwniejsze zachowania, a Rachel poświęca mu coraz więcej czasu i otacza bezgraniczną opieką, zamiast wspólnie ze swoim partnerem walczyć o przetrwanie w niebezpiecznym mieście. Czym abo kim naprawdę jest Zrodzony? Czy przyniesie jej zgubę, czy wybawienie? O tym przekona się niebawem.   

Świat przedstawiony przez autora został mocno zmieniony po kataklizmie. Lądy zniszczone zostały przez podnoszące się wody, które zaczęły je zalewać, a ludność zginęła w dużej mierze przez nieurodzaj, choroby i brak żywności. Kraje wchłonęły się nawzajem, niektóre przetrwałe tereny popadły w anarchie i bezprawie, przez co większość miast spłonęła. Największą władzę wydaje się stanowić tutaj wspomniana Firma, która jest czymś na zasadzie organizacji i laboratorium przeprowadzającym różne biotechnologiczne eksperymenty. Nie dowiadujemy się wiele o samej strukturze, ale o bestialstwie i przerażających metodach, które doprowadzają do powstawania dziwnych i tajemniczych, a jednocześnie bardzo niebezpiecznych stworów, które w końcu wymykają się spod kontroli.

Główną rolę odgrywa Rachel, która w niewiadomych okolicznościach straciła rodziców i musiała zacząć radzić sobie sama na tym świecie. Ma ciągle koszmary o tonięciu, jest twórczynią pułapek, poszukiwaczką i zabójczynią. Wick to jej partner, który kiedyś był związany z Firmą, ale nie będę zdradzał co robił i jak się to skończyło, żeby nie zepsuć zabawy. Dość powiedzieć, że przeżył na tym świecie wystarczająco, żeby nabyć większej rozwagi i ostrożności od Rachel, którą stara się jeszcze sam dodatkowo chronić. Na drodze staje mu niejako trzecia postać, czyli Zrodzony, który jest  rozbrykaną biotechnologiczną istotą, która mówi, szybko rośnie i ciągle się rozwija zaskakując obu bohaterów. Relacje i zachowania tych trojga to główny trzon tej historii i zostały przedstawione wyśmienicie. Duże znaczenie ma też niebezpieczny i ogromny niedźwiedź Mord, który sieje strach i niszczy wszystko, co stanie mu na przeszkodzie. Jego największą rywalką jest Magiczka, tajemnicza kobieta z Firmy, która pragnie władzy i kontroli nad biotechnologicznymi stworami. 

Muszę przyznać, że powieść jest bardzo ciekawa i ujmująca. Napisana w narracji pierwszoosobowej porusza szereg uczuć, zachowań i emocji, chociaż dominują w niej melancholia i przygnębienie. Opowiada o nauce, wychowaniu, miłości, przyjaźni, rodzicielstwie, utracie bliskich, niewyobrażalnym bólu, surrealistycznych istotach, niebezpiecznych sytuacjach, samotności, smutku, ciągłej uciecze i próbach przetrwania. Skłania do myślenia i momentami cholernie mocno chwyta za serce. Nie ma samych tylko ciemnych i przygnębiających barw, bo są momenty przyprawiające u uśmiech i zachwycające, ale jednak ten mrok dominuje. Najbardziej widoczne to jest w dołączonym na końcu książki opowiadaniu „Dziwny pak” z tego świata, przedstawiającym historię o tajemniczym latającym i niewinnym stworzeniu, które kilka razy zostaje schwytane i poddawane cierpieniom. Bardzo drastyczna, bezlitosna i przejmująca opowieść, która potrafi przerazić i wbić się mocno do głowy.  

Zrodzony to bardzo dobra surrealistyczna i postapokaliptyczna wizja świata doprawiona elementami fantasy i z głębią emocjonalno-psychologiczną postaci. Historia o tajemniczej organizacji, niesamowitej istocie i silnych relacjach. Dziwna, ciekawa, oryginalna, klimatyczna, ujmująca i skłaniająca do myślenia książka. 

Za książkę dziękuję księgarni Tania Książka.
Więcej nowości znajdziecie na ich stronie.