DRACULA - Bram Stoker [recenzja]

Tytuł oryginału: Dracula

Wydawnictwo: Vesper

Tłumaczenie: Magdalena Moltzan-Małkowska

Liczba stron: 426

Gatunek: Horror, powieść gotycka

Moja ocena: 5/6

„We krwi jest życie!”*

Młody angielski prawnik, Jonathan Harker, wyrusza do Transylwanii do rezydencji hrabiego Draculi, żeby omówić z nim kwestię zakupu domu w Anglii, gdzie miałby się sprowadzić. Początkowo zachwycony zamkiem i postacią uprzejmego i dostojnego gospodarza, wkrótce zaczyna dostrzegać niepokojące cechy Draculi i spostrzega, że jest jego więźniem. Postanawia jednak uciec z zamku, co mu się udaje, jednak kosztem jego zdrowia. A Dracula z rodzinnej, dzikiej Transylwanii zaczął już przenosić się do cywilizowanego, zgiełkliwego Londynu, gdzie na miejscu będzie miał więcej ofiar do upolowania. Nie przyjdzie mu to jednak łatwo, bo przyjaciele i narzeczona Harkera, podczas jego rekonwalescencji, wkrótce odkrywają złowieszcze plany hrabiego Draculi i zamierzają mu się przeciwstawić. Przyjdzie im się zmierzyć z najpotężniejszym, długowiecznym i krwiożerczym przeciwnikiem!

To moja druga lektura tej książki i wyraźnie lepiej przyswajalna niż poprzednio, niewątpliwie dzięki bardzo dobremu tłumaczeniu Magdaleny Moltzan-Małkowskiej. Zdecydowałem się ponownie sięgnąć po Draculę głównie właśnie ze względu na te nowe tłumaczenie pani Magdaleny i posłowie niezawodnego Macieja Płazy, który dwudziestostronicowym tekstem świetnie (jak zwykle zresztą) przybliża, analizuje i opisuje autora, postaci i całą książkę. Ale pokusiło też i te przepiękne wydanie wydawnictwa Vesper opięte twardą, czerwono-krwistą okładką z mrocznym zamczyskiem i znajdujące się w środku zakładka (tak samo wyglądająca jak okładka) oraz czarno-białe klimatyczne i niepokojące ilustracje Andrzeja Masianisa, których naliczyłem dwadzieścia. Tak wyglądająca książka czytana przeze mnie po nocach sprawiała niesamowite wrażenie i tworzyła odpowiedni klimat. W końcu trafiła mi się do kolekcji najodpowiedniejsza wersja tej klasycznej powieści, którą mega zadowolony odłożyłem po przeczytaniu na półkę i nigdy się jej nie pozbędę. 

Dracula to jedno z najważniejszych dzieł w historii literatury, przede wszystkim tej z kręgu grozy, najbardziej znana powieść wampiryczna i najsłynniejsza postać długowiecznego i krwiożerczego hrabiego Draculi, o którym słyszał na pewno każdy. Kilkadziesiąt filmów kinowych, telewizyjnych, animowanych, sztuk teatralnych, gier, komiksów i innych mediów sprawia, że historię Draculi zna niemal każdy, nawet jeśli po książkę nigdy nie sięgnął. Te liczne inspiracje w kulturze spowodowały, że dzieło Stokera na zawsze wpisało się do historii i będzie nieśmiertelne. 

Książka prowadzona jest w niestandardowej formie, bo jej treść przedstawiona jest z przeplatających się ze sobą tekstów postaci - fragmentów ich dzienników, pamiętników, listów, rękopisów, nagrań na fonograf. Wydana została w 1897 roku, wobec czego niesie ze sobą niezwykle charakterystyczny klimat dziewiętnastowiecznej Anglii wiktoriańskiej i przedstawia żywy obraz mrocznego transylwańskiego zamczyska Draculi, który przyprawia o gęsią skórkę nawet czytelnika w XXI wieku! Świetna narracja, konstrukcja, wartka akcja, proste, ale wyraziste postaci, przygody i nastrój to cechy, które powodują, że książka zaliczana jest w poczet najwybitniejszych powieści wszech czasów i czyta się ją naprawdę świetnie. Typowe dla powieści grozy z tamtych lat szaleństwo, niepokój, zaciemnienie i rozpaczliwa walka o przetrwanie wyzwalają odpowiednie wrażenia i emocje, która zapamiętuje się na długo.

Wampir w naszej kulturze mocno ewoluował i wiele osób, głównie młodych, mogłoby mieć trudność w przedstawieniu jego najbardziej klasycznej formy. Warto więc uświadomić sobie i przypomnieć, że wampir żyje bez końca i nie zabija go upływ czasu, podąża za człowiekiem od dawien lat po całym świecie, pod wpływem krwi rośnie w siłę i młodnieje, ma siłę kilku mężczyzn, może przemieniać się w wilka i nietoperza, a czasem nawet i mgłę, nie ma odbicia w lustrze, ani nie rzuca cienia, może się kurczyć i wchodzić gdzie chce, chociaż do domów wchodzi tylko zaproszony przez ludzi, ale udaje mu się to, bo jest niezwykle przebiegły i potężny. Za dnia jednak jego moc ginie, a czosnek i przedmioty święte go odstraszają. Natomiast zabić można go jedynie przebijając serce kołkiem lub nożem, dodatkowo jeszcze odcinając łeb i wkładając czosnek do ust.

Taką postać wampira reprezentuje właśnie tytułowy hrabia Dracula, mężczyzna o ostrych rysach, orlim nosie, przerzedzonych włosach, krzaczastych brwiach, zaciętych ustach, białych i ostrych zębach, bladych i zapadniętych policzkach i cuchnącym oddechu. Krwiożerczy, długowieczny i przerażający. A jego dostojeństwo i arystokratyczne pochodzenie powodują, że jeszcze niezwykle przebiegły i potężny. Ogólnie postaci w tej książce są proste, ale bardzo wyraziste. Jonathan Harker – anglik, bohater romantyczny i podróżnik, który poznaje kraje, ludy i obyczaje; Mina Murray- jego kochająca, dobra i cnotliwa narzeczona (i przyszła żona); John Seward – doktor i badacz natury; Arthur Holmwood – nieskazitelny moralnie i pełen honoru dżentelmen i bogacz, Quincey Morris – amerykański młodzieniec o najwięcej sile mięśni, uczciwy, prostolinijny czy wreszcie Abraham Van Helsing – holenderski lekarz, filozof, okultysta i poszukiwacz upiorów, które zwalcza. 

Tą niesłychanie znaną czterystustronicową dziewiętnastowieczną książkę można analizować i opisywać jeszcze długo. Najważniejsze jednak, że czyta się ją świetnie nawet dziś, po ponad stu latach od jej pojawienia się, mimo że momentami może być dla niektórych lekko przydługawa, a relacje między bohaterami nazbyt słodkie i mdłe. Warto jednak ze wszech miar przeczytać, bo to klasyka w najgłębszym tego słowa znaczeniu, nie tylko jako groza, ale literatura ogółem. Niepokojący nastrój, dziewiętnastowieczny klimat, wyraziste postaci, walka dobra ze złem, pełna przygód, emocjonująca. Warto też sięgnąć, aby zobaczyć, jak postać wampira ewoluowała na przestrzeni wieków kreowana na różne sposoby w filmie, literaturze, grach i innych mediach. Od kilkusetletniego Draculi, przez Lestata i wielu, wielu innych, aż po nastoletniego Cullena, który jest "wegetarianinem", świeci i podbija serce nastolatki gdzieś w Ameryce (sic!). Postać wampira jest ponadczasowa i będzie jeszcze bardzo, bardzo długo pożądana i uwielbiana przez rzesze fanów w każdej postaci, których nigdy nie brakuje, a aby wiedzieć od czego się to wszystko zaczęło, trzeba po prostu po klasyk Stokera sięgnąć i go przeczytać!

*Księga Powtórzonego Prawa, 12:23

Za książkę serdecznie dziękuję Wydawnictwu Vesper!