Z MGŁY ZRODZONY - Brandon Sanderson [recenzja]

Tytuł oryginału: Mistborn
Cykl: Ostatnie imperium (tom: 1)
Wydawnictwo: Mag
Liczba stron: 672
Gatunek: Fantasy, high fantasy
Moja ocena: 5+/6

"Magia, mgła i metal"

Brandon Sanderson to autor, który zupełnie niedawno zyskał na popularności w naszym kraju, za sprawą nowo powstałego cyklu - Archiwum burzowego światła. Pierwsza część cyklu - Droga królów - przyjęła się tak dobrze, że była na ustach czytelników wszystkich najpopularniejszych portali literackich i była w czołówce najlepiej sprzedających się książek ubiegłego roku. Porównywalnym powodzeniem cieszyła się bardzo wyczekiwana druga część - Słowa światłości. Wydawnictwo Mag postanowiło pewnie pójść za ciosem i w dobie rosnącej popularności Sandersona wznowić jego zapomniany i mocno niedoceniony cykl Ostatnie imperium, który został wydany przez nich kilka lat wstecz, jednak obszedł się bez większego echa. Czy wznowienie go było słusznym rozwiązaniem? Zobaczcie sami.

Świat Z mgły zrodzonego to miejsce bardzo szare i ponure, gdzie rośliny walczą o życie, ludność żyje w niewoli, a niebo przesłonięte jest dymem i ciągle sypie się z niego popiół, który pokrywa wszystko na planecie. Ostatnie imperium to miejsce na tym świecie, w którym toczy się główna akcja. Znajduje się ono pod panowaniem jedynego władcy i boga, Ostatniego imperatora, który rządzi od tysiąca lat i jest władcą okrutnym i stosującym terror. Społeczeństwo Ostatniego imperium podzielone jest na 3 grupy: obligatorów - którzy zajmują się kultem imperatora i wypełnianiem wyznaczonych przez niego obowiązków, arystokrację - grupę, która posiada pewne prawa i przywileje, składającą się z różnej wielkości rodów o różnej zasobności majątków, które poza tym konkurują też między sobą o wpływy w imperium, skaa - najliczniejsze społeczeństwo, które od tysiąca lat wiedzie życie w nędzy i strachu, i pod niewolą arystokracji, która może robić z nimi co tylko zapragnie.

Na tym świecie żyje Vin, szesnastoletnia dziewczyna, która należy do jednej z wielu złodziejskich szajek skaa, walczących o przetrwanie. Posiada ona pewne niekontrolowane umiejętności, które czasami pozwalają jej wpływać na uczucia innych osób. W momencie, kiedy Vin zajmuje się złodziejskimi interesami, w jednej z niewolniczych grup skaa pojawia się tajemniczy wędrowiec i buntownik, Kelsier, który chce doprowadzić do rebelii wśród skaa i na początek morduje lorda jednej z prowincji uwalniając ludność skaa z niewoli. Kelsier to jeden z najpotężniejszych Zrodzonych z Mgły, który potrafi posługiwać się bezbłędnie umiejętnościami allomancji i postanawia założyć grupę zrzeszonych osób o podobnych umiejętnościach, która dążyć będzie do obalenia Ostatniego Imperatora i uwolnienia społeczeństwa z tyranii. Osobą niezbędną do wykonania tego planu i najbardziej potrzebną Kelsierowi jest Vin, która okazuje się być jedną ze Zrodzonych z Mgły, o wielkich, ale uśpionych jeszcze umiejętnościach i niepowtarzalnym talencie, który Kelsier będzie chciał w niej rozwinąć i razem z pozostałą częścią grupy wykorzystać do tego niemożliwego w wykonaniu zadania. 

Najważniejszymi elementami każdego fantasy są stale i niezmiennie świat przedstawiony i jego postaci. Świat już mniej więcej opisałem powyżej. Jeśli chodzi o postaci to jest ich tutaj wiele i są one oryginalne, ciekawe, z krwi i kości i można się z nimi bez problemu zżyć i z nimi identyfikować. Najciekawsi są: Vin - porzucona przez bliskich zaradna i inteligentna złodziejka skaa, która posiada umiejętność posługiwania się allomancją; Kelsier - wędrowiec, złodziej, pół-skaa, jedyny Ocalały z Hatsin (kopalnia i jednocześnie więzienie, z którego nikt nigdy nie wyszedł żywy) i najpotężniejszy Zrodzony z Mgły posługujący się bezbłędnie sztuką allomancji; Sazed - jeden z rodu terrisan, który jest służącym grupy Kelsiera, specem od religii i potężnym Opiekunem posługujący się feruchemią; Ostatni Imperator - jeden z antybohaterów książki, o którym tak naprawdę nikt za wiele nie wie, poza tym, że panuje od tysiąca lat, posiada boską moc i jest uznawany za nieśmiertelnego. To tylko część z postaci występujących w tej książce, których jest znacznie więcej i charakteryzują je różne zachowania, kultura i umiejętności.

W Z mgły zrodzonym poznamy także bardzo ważny element tego świata, którym jest magia. I tu warto odnotować, że nie jest to zwykle nam znana magia, którą posługują się czarodzieje, magowie, wróżki, wiedźmy i inne charakterystyczne dla tego gatunku postaci. Sanderson wymyślił całkiem inną magię, swoją magię, która dzieli się na dwa rodzaje: pierwszą z nich jest allomancja - moc uzyskiwana ze spalania jednego z 10-ciu metali (cyny, żelaza, cynku, itp.), która pozwala np. wyostrzać zmysły albo uspokajać emocje innych. Różne postaci mogą mieć jedną z mocy i każdą taką postać tytułuje się inaczej (jest np. Szarpaczem, Uspokajaczem lub Dymiarzem). Istnieją wyjątkowi bohaterowie, którzy potrafią posługiwać się wszystkimi dziesięcioma metalami i wtedy są to Zrodzeni z Mgły (np. Kelsier, Vin). Druga magiczna umiejętność to feruchemia - moc czerpana z ciała danej osoby, która pozwala np. zachować młodość. Nie będę bardziej przybliżał obu tych magii, bo nie chcę bawić się w suchą wyliczankę i nie chcę pozbawiać Was frajdy poznawania każdej z nich z osobna, a jest to naprawdę bardzo ciekawy i nietuzinkowy pomysł autora występujący w tej książce, który jestem pewien, że spodoba się wielu czytelnikom.

Cała książka sprawia wrażenie dokładnie przemyślanej i dopracowanej. Sanderson jawi mi się jako bardzo dojrzały pisarz, który doskonale panuje nad swoją historią od początku do końca, wiedząc co, kiedy i jak ma się w danym momencie wydarzyć, dzięki czemu nie ma żadnych niedociągnięć, sprzeczności czy niepotrzebnych wątków.  Nie wprowadza niepotrzebnego patosu, nie gloryfikuje swoich postaci, nie każe im być nieśmiertelnymi i wszystkowiedzącymi. W Z mgły zrodzonym jest czas na naukę zarówno dla laików, jak i starych wyjadaczy allomancji i feruchemii. Jest miejsce na dramat i śmierć ważnych postaci, ale wszystko to bardzo wyważone (zapewniam, że trup nie sieje się tak gęsto jak u Martina, więc nie ma obaw, że po przywiązaniu się do kilku przyjdzie się pożegnać z większością z nich). Oprócz tego zetkniemy się niezłomną wiarą, poświęceniem, honorem, sprytem, przyjaźnią, miłością, niewolnictwem, nędzą, praktykami złodziejskimi, zemstą i towarzyszącym jej różnymi spiskami i skrytobójczymi atakami.

 Z mgły zrodzony jest moim zdaniem książką, która bardzo dobrze nadaje się na serial, bo posiada tyle ciekawych elementów, wątków i postaci, którym można poświęcić wiele uwagi w kilkunastu odcinkach. Nie wiem, czy takowy kiedyś powstanie, ale cieszy mnie fakt, że została wznowiona w ładnym wydaniu książka (tym razem z miłą dla oka grafiką, za którą dla całego cyklu odpowiada Dominik Broniek, i przekładem Aleksandry Jagiełowicz), którą miałem okazję przeczytać, i która posiada jeszcze dwie kontynuacje, na które ja od dzisiaj będę z z niecierpliwością czekał. Serdecznie polecam!

Za książkę dziękuję bardzo Wydawnictwu Mag!